بررسی انطباق تحصیلی مهاجران افغانستانی در ایران

چکیده ایران در چهار دهه گذشته میزبان بزرگ‌ترین جمعیت مهاجران خارجی، عمدتاً افغانستانی و عراقی بوده‌ و اکنون نیز پس از پاکستان، دومین کشور پذیرنده مهاجران افغانستانی محسوب می‌شود. تحصیل، بعد از امنیت و اقتصاد، یکی از عوامل مهم جذب مهاجران افغانستانی به ایران بوده است. مدارس دولتی، دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی، نهضت سوادآموزی، مدارس خودگردان و مدارس موسسه‌های خیریه در ایران زمینه تحصیل مهاجران در هر سطحی را ممکن ساخته‌اند؛ اما این امکانات با دشواری‌های اقتصادی، هویتی، سلیقه‌ای و مانع‌تراشی‌ها، نگرانی‎‌های مذهبی، مخالفت‌های ایرانی‌های معترض و... گره‌ خورده است. مدارس و دانشگاه‌ها بهترین مکان برای جامعه‌پذیری و ادغام مهاجران در ایران قلمداد می‌شوند. بی‌شک نسل مهاجر تحصیل‌کرده که به‌نظر قصد بازگشت به افغانستان را ندارد، بهتر از نسلی تحصیل‌نکرده است و تبعات مثبت این سیاست‌گذاری، به‌خصوص از دیدگاه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی، اثرات خود را در جامعه ایران و افغانستان نشان خواهد داد. در این مقاله وضعیت انطباق تحصیلی مهاجران افغانستانی که نیمی از ساکنان شهرک قائم در قم را تشکیل داده‌اند، بررسی خواهد شد. برای گردآوری داده‌ها، پژوهشگر از مصاحبه‌های عمیق و مشاهده‌های همراه با مشارکت یاری گرفته است. این داده‌ها از بطن پژوهش‌هایی که به سبک زندگی مهاجران اختصاص داشته است خراج شده و با استفاده از روش‌ کیفی، تجربه آنان در حوزه‌های تحصیل، شبکه‌های اجتماعی، اقتصاد و بوروکراسی‌های اداری ترسیم شده است.